Thương mại điện tử B2C tại Việt Nam đang đối mặt với cuộc cạnh tranh khốc liệt. Các doanh nghiệp gặp nhiều thách thức lớn. Chi phí quảng cáo không ngừng tăng cao. Mô hình kinh doanh sao chép dễ bị bão hòa và thiếu sáng tạo. Áp lực từ các nhà bán lẻ truyền thống cũng gia tăng. Bài viết này sẽ phân tích các nguyên nhân thất bại của nhiều trang B2C. Đồng thời, tìm hiểu các yếu tố giúp một số doanh nghiệp trụ vững trên thị trường.
1. Mô hình kinh doanh sao chép nửa vời không hoàn thiện
Các mô hình thương mại điện tử B2C thường dựa trên nền tảng có sẵn. Quá trình xây dựng bắt đầu từ việc tạo website, liên hệ nhà phân phối và nhà sản xuất để mở gian hàng, phát triển hợp đồng và tạo nội dung sản phẩm. Sau đó, các kênh quảng cáo như Google Ads, Facebook Ads và YouTube được sử dụng để tiếp cận khách hàng. Dù vậy, chi phí marketing và vận hành tốn kém, nhưng hiệu quả thường không như mong đợi.
Mô hình B2C này thiếu sự khác biệt và dễ sao chép. Chúng thường chỉ là “bán nước bọt trực tuyến” với ít giá trị riêng cho khách hàng và khó có lợi thế quy mô. Các công ty như Amazon hay Tmall thành công nhờ tự chủ sản xuất, hệ thống nội bộ mạnh mẽ về marketing, thanh toán và giao hàng, cùng các giải pháp giao nhận hiện đại. Điều này giúp họ cạnh tranh với giá bán hấp dẫn hơn các cửa hàng truyền thống.
Các doanh nghiệp B2C ở Việt Nam thường không theo kịp các mô hình lớn như Amazon, dẫn đến việc nhiều trang web phải đóng cửa sớm do thiếu sự đổi mới và tiềm lực tài chính mạnh.
2. Doanh thu không đủ bù chi phí
Có nhiều nguyên nhân khiến doanh thu từ các website thương mại điện tử B2C không đủ bù đắp chi phí. Đầu tiên, lợi nhuận từ việc bán hàng phải chi trả cho các chi phí quảng cáo, giao hàng, kho bãi và vận hành. Đặc biệt, chi phí quảng cáo trực tuyến ngày càng tăng cao, phụ thuộc vào Facebook Ads, Google Ads và nhiều kênh khác.
Thêm vào đó, để duy trì quy mô lớn, các sàn B2C phải gánh chi phí công nghệ, văn phòng, nhân sự, quảng cáo, khuyến mại, thuê kho bãi và các khoản thuế khác. Chỉ khi doanh thu đủ lớn và lợi nhuận trên mỗi đơn hàng cao thì mới đạt điểm hòa vốn. Tuy nhiên, nhiều website vẫn phải chật vật với số lượng đơn hàng ít ỏi, dẫn đến lỗ triền miên.
Cuối cùng, mức chiết khấu khi nhập hàng từ đối tác thường không cao, chỉ dao động từ 20-40% so với giá bán lẻ. Điều này khiến các đơn hàng chỉ đủ hòa vốn hoặc lỗ. Trong khi đó, người bán hàng cá nhân hoặc doanh nghiệp nhỏ có thể sản xuất giá thấp và bán với mức giá cao gấp nhiều lần, tạo sự cạnh tranh khốc liệt.
3. Cạnh tranh cực kỳ khốc liệt
Số lượng người bán hàng trên Facebook tại Việt Nam rất lớn. Họ hoạt động tích cực và quyết liệt. Nhiều người sẵn sàng kiếm lợi nhuận bằng mọi cách. Một số vi phạm pháp luật như bán hàng giả, hàng kém chất lượng.
Việt Nam có gần 70 triệu tài khoản Facebook. Khoảng 7 triệu tài khoản thuộc về người bán hàng online. Họ bao gồm cả doanh nghiệp và cá nhân. Người bán không chỉ sử dụng Facebook. Họ còn tận dụng website, sàn thương mại điện tử, Zalo và YouTube.
Doanh thu quảng cáo của Facebook tại Việt Nam vượt 1 tỷ USD năm 2018. Mức chi tiêu này tiếp tục tăng trong năm 2019. Điều này cho thấy sự cạnh tranh khốc liệt.
Người bán online sẵn sàng giảm giá sâu để cạnh tranh. Họ chấp nhận bán hòa vốn hoặc lỗ để có khách hàng. Điều này tạo áp lực lớn lên các trang B2C chính thống. Thị trường trở nên loạn giá và loạn chất lượng.
Người bán còn mở rộng bán hàng đa kênh. Họ khai thác từ website đến các nền tảng mạng xã hội. Điều này giúp người tiêu dùng có thêm nhiều lựa chọn.
4. Sự loạn giá và loạn chất lượng.
Thị trường thương mại điện tử Việt Nam hiện nay cực kỳ hỗn loạn. Trăm hoa đua nở, nhà nhà bán hàng online, người người bán hàng online… Điều này rất tốt nhưng cũng kéo theo những vấn đề mặt trái của việc kinh doanh online.
Nhiều người bán hàng online vi phạm pháp luật, coi thường luật pháp, coi thường sức khỏe của người mua hàng. Bán đắt, bán hàng giả hàng kém chất lượng… Cũng là một yếu tố khiến thị trường thương mại điện tử Việt Nam chưa thể cất cánh được. Phần lớn là do khách hàng cảm thấy bị lừa và thực tế là khách hàng cũng bị lừa rất nhiều.
Việc này cũng ảnh hưởng đến những trang thương mại điện tử uy tín. Vì khách hàng cảm thấy “không tự tin”, “thiếu tin tưởng”. Thậm chí, thực tế có những trang thương mại điện tử hiện nay đang có số lượng đơn hàng bán đứng hàng đầu thị trường Việt Nam thì cũng đang bán rất nhiều sản phẩm kém chất lượng!!!
5. Thương mại điện tử: Cuộc chơi của những gã khổng lồ đốt tiền
Thương mại điện tử B2C là cuộc đua tài chính dài hạn. Nhưng kéo dài bao nhiêu năm mới đạt được điểm hòa vốn? Điều này vẫn chưa có câu trả lời cụ thể. Cạnh tranh sẽ khốc liệt hơn khi thị trường xuất hiện thêm các sàn thương mại lớn. Chủ đầu tư với nguồn vốn vài tỷ đồng hay vài triệu đô la sẽ khó thành công.
Các doanh nghiệp cần cẩn trọng nếu muốn tham gia B2C mà không có tiềm lực tài chính lớn. Đây là cuộc đua đốt tiền liên tục cho đến khi kiệt sức. Thị trường chứng kiến nhiều doanh nghiệp chi tiền mua khách hàng, nhưng lòng trung thành của họ phụ thuộc vào giá cả. Giá rẻ là yếu tố quyết định nếu các yếu tố khác được giữ nguyên.
Giải pháp cho B2C tại Việt Nam là cần vốn lớn và tầm nhìn dài hạn. Các dự án phải có chiến lược kinh doanh sáng tạo, không thể chỉ “nhập hàng, chạy quảng cáo”. Các sàn cần tự chủ sản xuất, tối ưu hóa chi phí và vận hành, xây dựng hệ thống marketing, thanh toán và giao vận nội bộ. Hoặc hợp tác với đối tác tài chính mạnh và tầm nhìn xa để hoàn thiện hệ sinh thái và thu hút khách hàng. Chỉ khi đó, các sàn thương mại mới có cơ hội thành công bền vững như Amazon đã làm.
6. Bị cạnh tranh bởi bán lẻ truyền thống.
Bạn đừng nghĩ rằng ở Việt Nam sẽ sớm thương mại điện tử hóa hoàn toàn. Dù xu hướng bán hàng online và mua hàng online đang phát triển cực kỳ mạnh mẽ và rõ rệt. Các nhà bán lẻ truyền thống cũng đang tìm mọi cách để bảo vệ thị phần và tăng trưởng doanh số bán hàng tại thị trường mục tiêu của họ.
Bán lẻ truyền thống có xu hướng “hội tụ hóa”, “hội nhập”. Nên thường có quy mô và diện tích khổng lồ. Nó đáp ứng nhiều yêu cầu về hàng hóa với mức giá tốt. Họ cũng là những đại gia sau hàng thập kỷ tích lũy kinh nghiệm và tích lũy tư bản. Với sức mạnh về tài chính, kinh nghiệm và thị phần. Các mô hình thương mại điện tử B2C nhỏ không dễ dàng gì chiếm được miếng bánh thị phần của các ông lớn bán lẻ theo các mô hình: Siêu thị, chuỗi siêu thị, đại siêu thị, cửa hàng tiện ích, các con phố buôn bán… Trong nhiều lĩnh vực thì thương mại truyền thống vẫn còn đang tồn tại và phát triển tốt và phát triển song song với mảng bán lẻ trực tuyến.
7. Hàng xách tay phổ biến hơn.
Mô hình bán lẻ C2C (cá nhân bán hàng trực tuyến cho cá nhân) cũng đang phát triển siêu nhanh dựa vào các nền tảng mạng xã hội. Và các app sàn rao vặt, sàn thương mại điện tử. Các khách hàng có nhiều sự lựa chọn, thoải mái trả giá, xem hàng, kiểm tra mã vạch, vận chuyển hàng… Một khách hàng có thể mua bàn chải, kem đánh răng, dầu gội đầu, quần áo, thực phẩm, mỹ phẩm, đồ điện tử, hàng hiệu… Thông qua đường xách tay.
Một thị trường tự do hoàn hảo và dễ dàng, bởi các nhà bán lẻ trực tuyến quốc tế cũng rất quan tâm đến đơn hàng này. Doanh thu đến từ bộ phận này cũng không nhỏ.
Ngoài ra, còn nhiều lý do khác nữa có thể dẫn tới sự ra đi của một số trang thương mại điện tử thời gian qua và cả những đơn vị khác trong thời gian tới. Nhưng với những lý do cơ bản trên. Điều mọi người cần hiểu là sự ra đi của một bộ phận là “hoàn toàn bình thường và dễ hiểu” vì đó là quy luật của thị trường. Việt Nam đang trong giai đoạn bong bóng dotcom và nhiều nhà đầu tư. Hoặc doanh nghiệp startup có thể phải dừng cuộc chơi, thua lỗ, đóng cửa bất cứ khi nào hết tiền.
Kết Luận: Trong Cuộc Chơi B2C, Chỉ Những Gã Khổng Lồ Mới Có Thể Tồn Tại
Thương mại điện tử B2C là cuộc đua đốt tiền đầy khốc liệt. Doanh nghiệp cần có chiến lược khác biệt hóa rõ ràng. Đầu tư dài hạn là yếu tố không thể thiếu. Các công ty cần tự chủ sản xuất và giảm chi phí vận hành.
Điều này giúp tối ưu hóa lợi nhuận và tạo sự bền vững. Công ty thiết kế web Hà Nội như Duy Anh Web có thể hỗ trợ tối ưu hóa nền tảng kỹ thuật. Để thành công, doanh nghiệp cần sự linh hoạt và cải tiến liên tục. Kinh doanh online không đơn thuần là quảng cáo, mà là chiến lược dài hạn.
